Grand Hotel w Sopocie

---

Dzieje do 1945

Grand Hotel w Sopocie, znany z niezrównanej architektury, został zrealizowany w secesyjnym lub neobarokowym stylu w latach 1924–1927. Całkowity koszt budowy wyniósł około 20 milionów guldenów gdańskich. Obiekt był głównie przeznaczony dla gości kasyna gry, co wpłynęło na jego pierwotną nazwę – Kasino-Hotel. W kwietniu 1922 roku w „Zoppoter Zeitung” ogłoszono konkurs na projekt tego miejsca. W międzyczasie „Gazeta Gdańska” odnosiła się do tego tematu, zamieszczając takie oto słowa:

Projektowany hotel winien być wystawiony w takiej formie, by przedstawiał coś w rodzaju tryptyku. Lewe jego skrzydło mieściłoby cele ze ścianami wybitymi filcem dla goszczenia wariatów, prawe skrzydło kryminał. Zamiast gazonu przed frontem hotelu należy od razu założyć cmentarz dla samobójców. Na froncie hotelu umieścić powinno się motto Dantego »Lasciate ogni speranza« (Porzućcie wszelką nadzieję).

Ufundowano pierwszą nagrodę w wysokości 80 tys. reichsmarek. Ostatecznie projekt profesora Królewskiej Wyższej Szkoły Technicznej w Gdańsku, architekta Otto Kloeppela oraz konstruktora Richarda Kohnkego, był inspirowany Grand Hotelem w Szczawnie-Zdroju, który powstał w 1911 roku. To wyjątkowe miejsce stało się najdroższym i najwytworniejszym hotelem nie tylko w Sopocie, lecz także w całym Wolnym Mieście Gdańsku, oferując m.in. innowacyjny wodociąg z wodą morską. Uroczyste otwarcie hotelu miało miejsce w 1927 roku, jakkolwiek budowa trwała aż do wybuchu II wojny światowej.

Dla gości, którzy tańczyli na otwartej „tańczącej podłodze” (Freiluft-Tanzdiele) budowanej w 1926 roku, muzykę serwowały takie znane orkiestry jak amerykański jazz band Ericha Borcharda, orkiestry Ericha Bördela z Królewca oraz Arnolda Hildena z Berlina, wykonując utwory takie jak: Bei mir bist du schoen, San Francisco, You Are My Lucky Star oraz wiele innych. O kulinarne doznania dbali renomowani cukiernicy z Karlovych Varów. W 1931 roku oddano do użytku ekskluzywne kasyno gry (International Sporting-Club), według projektu prof. Emila Fahrenkampa z Düsseldorfu. W 1933 roku hotel stał się centrum głośnego skandalu finansowego, związanego z jego budową, a jego głównym bohaterem był dr Erich Laue, były burmistrz Sopotu.

Cena wynajęcia pokoju w 1938 roku wynosiła 26,55 guldena, co odpowiadało wartości tej samej kwoty wówczas w złotych. Na przełomie 1938 i 1939 hotel wzbogacono o dwa schrony. Największa wygrana w kasynie miała miejsce 30 lipca 1928 roku, kiedy inżynier Gliński wygrał 2 miliony guldenów, co odpowiadało około 3,5 miliona złotych sprzed drugiej wojny światowej.

Obiekt wielokrotnie zapisał się w historii

• na początku września 1939 kierował stąd walkami o Oksywie i Półwysep Helski generał lotn. Leonhard Kaupisch ze sztabem 1 Odcinka Straży Granicznej, wchodzącego w skład 4 Armii Grupy Armii „Północ” Wehrmachtu,
• w dniach 19–26 września 1939 hotel pełnił rolę Kwatery Głównej Adolfa Hitlera, który wyjeżdżał z Sopotu dwukrotnie (22 i 25) w stronę Warszawy; jego pociąg oczekiwał w Godętowie pod Lęborkiem, towarzyszyli mu m.in. Martin Bormann, Wilhelm Keitel, Hans Lammers, Joachim von Ribbentrop oraz Erwin Rommel; budynek był strzeżony przez dwustu funkcjonariuszy SS-Wachsturmbann „Eimann”,
• w trakcie pobytu Hitlera w hotelu 20 lub 21 września 1939 w piśmie do naczelnego lekarza Rzeszy wydał rozkaz na mordowanie psychicznie chorych:

Niniejszym udziela się Reichleiterowi [Philippowi] Bouhlerowi oraz doktorowi nauk medycznych [Karlowi] Brandtowi wszelkich pełnomocnictw w zakresie zwiększania uprawnień określonych lekarzy, po to, by ci ostatni mogli zadawać pacjentom, którzy wedle wszelkich ludzkich kryteriów są nieuleczalnie chorzy, miłosierną śmierć po najbardziej wnikliwym orzeczeniu lekarskim dotyczącym stanu ich zdrowia.

Pismo było antydatowane na dzień 1 września 1939. O obecności Hitlera w hotelu wiedział adm. Józef Unrug, ale nie zgodził się na ostrzelanie obiektu z baterii Laskowskiego na Helu, co mogłoby wpłynąć na bieg historii. Po 28 września 1939 przebywał tam Hermann Göring. 1 października 1939 przed kontradmirałem Hubertem von Schmundtem akt kapitulacji załogi Helu podpisali komandor Marian Majewski oraz kapitan Antoni Kasztelan. W okresie od jesieni 1944 do 1945 roku budynek mieścił Wojskowy Szpital Ewakuacyjny.

Dzieje po 1945

Grand Hotel w Sopocie to miejsce, które przeszło znaczące zmiany po zakończeniu II wojny światowej. Już 23 marca 1945 roku, po zdobyciu Sopotu, hotel stał się siedzibą sztabów dwóch armii: 49. i 70. oraz II Frontu Białoruskiego Armii Czerwonej. Legendy z tego okresu mówią o tym, jak Swietłogorscy żołnierze niszczyli wszystko, co miało związek z hitlerowskimi i kapitalistycznymi czasami, jednak Grand Hotel ostatecznie ocalał dzięki butelce wódki.

Po wojnie obiekt szybko przeszedł w ręce polskich władz wojskowych, a w marcu lub kwietniu 1945 roku został przekazany do pracy przez firmę K. Rudzki i S-ka z Warszawy, pod kierownictwem Wacława Przerwy. W hotelu zorganizowano Szpital Ewakuacyjny nr 62, który wcześniej mieścił się w Lublinie. Już w 1946 roku, na prośbę Antoniego Turka, ówczesnego prezydenta Sopotu, Michał Rola-Żymierski przekazał obiekt władzom miasta.

W latach 1946–1951 obiekt znajdował się pod zarządem spółki Gdynia–Ameryka Linie Żeglugowe SA, która nadała mu nazwę Grand Hotel. Następnie, w latach 1951–1954, był zarządzany przez Polskie Linie Oceaniczne, a od 1954 roku do dziś przez Orbis SA. Hotel został uroczyście otwarty 27 lipca 1946 roku, a jego pierwszym dyrektorem był Wojciech Napierała, doświadczony menedżer z berlińskiego hotelu „Bristol”.

W latach 1946–1948 Grand Hotel pełnił tymczasowo rolę „Domu Marynarza” dla załóg GAL-u, który został wyposażony przez załogę m/s „Sobieski”. W 1947 roku w pok. 110 rezydował konsul Holandii, a hotel gościł także Agencję Konsularną Szwajcarii przez kolejne dwa lata. To właśnie w tym okresie w hotelu pracował jako portier znany potem sportowy komentator radiowy Bohdan Tomaszewski, który wspominał o przybywających tu osobach:

„Z Warszawy, Krakowa ściągały tu niedobitki inteligencji i arystokracji, bo to był kawałek przedwojennego świata. Dziwny czas. Na kresach resztki patriotów straceńców jeszcze rozpaczliwie się biją i giną, a tu resztka elity rozpaczliwie próbuje nawiązać kontakt z przeszłością.”

W 1948 roku Grand Hotel stał się miejscem pożaru, który zmusił do reorganizacji działań. Jego progi odwiedzały znane osobistości, zarówno z życia politycznego, jak i artystycznego. Obiekt pojawiał się również w wielu produkcjach filmowych, takich jak:

• „Hotel Excelsior” w serialu „Stawka większa niż życie” (1968),
• „Podróż za jeden uśmiech” (1971),
• „Wniebowzięci” (1973),
• „Major opóźnia akcję” w serialu „07 zgłoś się” (1976),
• „Medium” (1985),
• „Dziewczynka z hotelu Excelsior” (1988),
• „Konsul” (1989),
• „Co lubią tygrysy” (1989),
• „Penelopy” (1989),
• „Kuzynka, czyli powrót do źródeł” w serialu „Czterdziestolatek. 20 lat później” (1993),
• „Sztos” (1997),
• „Córy szczęścia” (1999),
• „Reich” (2000),
• „Tylko mnie kochaj” (2006),
• „Ile waży koń trojański?” (2008),
• „To nie tak, jak myślisz, kotku” (2008),
• „Moje miejsce” (1986), film dokumentalny o Grand Hotelu.

Do lat 60. hotel kontynuował tradycję muzyki na żywo. Gościł orkiestrę dixielandową Leopolda Hermanna, a w latach 60. stał się zimową siedzibą klubu „Non Stop”. W 1961 roku z Grand Hotelu transmitowano audycję muzyczną „Podwieczorek na fali 230”. Zespół „Czerwone Gitary” oficjalnie wystąpił tutaj w 1965 roku, a 18 lipca 1970 roku zainaugurowano pierwszą w Polsce dyskotekę – „Musicoramę”, w której prowadzenie brały udział takie osobistości jak Franciszek Walicki, Marek Gaszyński, Witold Pograniczny, Piotr Kaczkowski, Jacek Bromski oraz Dariusz Michalski.

Również w 1966 roku hostowano 16. Konferencję Pugwash, która zgromadziła największą liczbę laureatów Nagrody Nobla w Polsce. W Grand Hotelu regularnie organizowane były koncerty muzyki klasycznej, w których brali udział m.in. Jan Ekiert, Zygmunt Drzewiecki, Wanda Wiłkomirska oraz Maria Fołtyn.

Warto również wspomnieć, że hotel pozostawał pod nadzorem służb specjalnych. W nocy z 13 grudnia 1981 roku w obiekcie przeprowadzono akcję „Mewa”, podczas której zatrzymano wielu działaczy NSZZ „Solidarność”, w tym Krzysztofa Czabańskiego, Lecha Dymarskiego, Jacka Kuronia oraz Tadeusza Mazowieckiego.

W 1990 roku hotel zyskał nowe życie w formie kasyna, a w 2006 przeszedł modernizację, zdobywając status obiektu *****Palace. Aktualnie występuje pod marką Sofitel, będąc jednym z najprestiżowszych hoteli w Trójmieście, obok mola i Opery Leśnej.

Warto dodać, że Grand Hotel zainspirował do budowy luksusowego „Grand Palace Hotel” w Swietłogorsku, które zostało otwarte w 2005 roku.

Najbardziej znani goście hotelu

Grand Hotel w Sopocie zyskał reputację miejsca kuszącego gości z różnych zakątków świata, w tym znanych osobistości z różnych dziedzin życia.

Do najsłynniejszych postaci, które odwiedziły ten luksusowy obiekt, można zaliczyć:

• Alfonsa XIII, byłego króla Hiszpanii, który zaszczycił hotel swoją obecnością latem 1931,
• Ninę Andrycz, wybitną polską aktorkę, która wielokrotnie odwiedzała część gastronomiczną hotelu,
• francuskiego piosenkarza Charlesa Aznavoura, który pojawił się w 1984,
• Ericha von dem Bach-Zelewskiego, generala SS, znanego z nadzoru nad budową Auschwitz-Birkenau, który przebywał w hotelu,
• Josephine Baker, uznawana za jedną z największych artystek swojego czasu,
• Martina Bormanna, zaufanego współpracownika Hitlera, który zatrzymał się w pokoju 334 we wrześniu 1939,
• Fidel Castro, prezydent Kuby, który gościł w hotelu podobno trzykrotnie, w tym 9 czerwca 1972 w pokoju 226,
• Józefa Cyrankiewicza, byłego premiera, wielokrotnego bywalca gastronomii hotelu,
• Marlene Dietrich, aktorki i piosenkarki, która odwiedziła hotel w 1966,
• Irenę Dziedzic, legendarną polską dziennikarkę i prezenterkę, znaną z pierwszego polskiego talk-show.

Wśród innych znanych gości hotelu można wymienić także:

• Greta Garbo, aktorkę, która była gościem w kwietniu 1932,
• Charlesa de Gaulle’a, byłego prezydenta Francji, który nocował w hotelu we wrześniu 1967,
• Joseph Goebbels, minister propagandy III Rzeszy, który był obecny w czerwcu 1939,
• Hermann Göring, feldmarszałek Luftwaffe, który przebywał tam w 1939,
• Karela Gotta, czeskiego piosenkarza, który odwiedzał hotel w 1964 i 2006,
• Heinricha Himmlera, jednego z kluczowych liderów nazistowskich, który był gościem w 1939,
• Adolfa Hitlera, który przyjechał do hotelu kilkukrotnie we wrześniu 1939,
• Wilhelma Keitela, feldmarszałka i szefa Wehrmachtu, który również swój pobyt miał w tym historycznym miejscu.

Co więcej, Grand Hotel gościł także wybitne przedstawicielstwa kultury, na przykład:

• Jana Kiepurę, znakomitego polskiego tenor, w 1958,
• Henryka Kissinger’a, amerykańskiego polityka, który był w hotelu w 1966 roku na kilka dni,
• Krzysztofa Krawczyka, piosenkarza, który nocował w pokoju 226,
• Lucjana Kydryńskiego, legendarnym konferansjerze, którego wizyty były regularne,
• Hansa Lammersa, szefa Kancelarii III Rzeszy, który był gościem hotelowym we wrześniu 1939.

Nie można pominąć również artystów i twórców takich jak:

• Anne Lennox, szkocka piosenkarka, która odwiedziła hotel w 1995,
• Czesław Miłosz, laureat Nagrody Nobla, który korzystał z gościnności hotelu,
• Ignacy Mościcki, były prezydent Polski,
• Sławomir Mrożek, polski dramatopisarz, który gościł w 1956.

Wielokrotni goście to również:

• Agnieszka Osiecka, kompozytorka tekstów piosenek, która stworzyła wiele dzieł związanych z Sopockim Grand Hotel, w tym „Sopockie bolero”,
• Mohammad Reza Pahlawi, szach Iranu, który był gościem w 1977,
• Jerzy Połomski, piosenkarz polski, który przybył w 1961,
• Halina Poświatowska, poetka, która odwiedzała hotel w sierpniu 1965,
• Maryla Rodowicz, znana piosenkarka, która nierzadko gościła w hotelowej przestrzeni.

Wśród gości hotelowych również wyróżnił się:

• Zbigniew Wodecki, artysta muzyczny, który odwiedzał Grand Hotel,
• Zespół Boney M., który zagrał w 1979,
• Shakira, gwiazda światowego formatu, która była gościem w 2012,
• Omar Sharif, znakomity egipski aktor, który również odwiedził hotel.

Grand Hotel w Sopocie to nie tylko luksusowe miejsce do wypoczynku, ale także prawdziwa historia spotkań ze znanymi osobistościami, które zostawiły po sobie niezatarte ślady.

Dyrektorzy

Grand Hotel w Sopocie ma bogatą historię, którą tworzyli znakomici dyrektorzy.

• 1927 – Paul A. Jeromin,
• 1932 – Willy Kuschel,
• 1946 – Wojciech Napierała,
• 1957 – Stanisław Dąbrowa-Laskowski,
• 1981 – Mieczysław Cenckiewicz,
• 1997-2004 – Witold Dąbrowski,
• 2004 – do teraz – Joanna Kaszubowska.

---

Oceń: Grand Hotel w Sopocie

---