Willa Piotrowskiego w Sopocie

---

Budowa

Na przełomie XIX wieku Leon Władysław Piotrowski, znany posiadacz ziemski oraz przemysłowiec z Warszawy, nabył tereny, na których zrealizowano jego nową letnią rezydencję. Był on właścicielem fabryki czekolady, a także cukrowni oraz rafinerii „Michałowice” w pobliskiej miejscowości Leszno. Przedmiotową działkę oznaczoną nr 41, położoną przy ulicy Schulstraße, w pobliżu Baedeckerweg, przeznaczył z myślą o letnich wakacjach swojej rodziny.

Architektura tej wspaniałej rezydencji powstała na zlecenie Piotrowskiego, a projektował ją Wilhelm Werner. Budowa rozpoczęła się po uzyskaniu zezwolenia, które zostało wydane 6 stycznia 1891 roku. Najprawdopodobniej prace budowlane oraz urządzanie ogrodu zostały ukończone przed sezonem letnim 1892 roku. Rezydencja charakteryzowała się eleganckimi, kamiennymi kolumnowymi balustradami, a także dekoracyjnymi kwiatonami. Elewacje zdobiły płaskorzeźby, a okna rzeźbione były w wyrafinowany sposób.

Motywy roślinne zdobiły szczyty budowli, a po zachodniej stronie umieszczono ryzalit z herbem rodziny Piotrowskich. Obok przybudówki usytuowane były maszty flagowe, które podkreślały majestat całej budowli. Z biegiem lat, budowla przetrwała w swoim oryginalnym stanie, choć zniknęły z jej powierzchni ryzalit, maszty oraz rzeźbione liście z dachu.

W 1897 roku, przy ulicy Szkolnej, sopocki architekt Carl Kupperschmitt skonstruował wspaniałą klasycystyczną świątynię dumania, znaną jako altana Afrodyty, która wyróżniała się imponującymi kolumnami korynckimi. W jej wnętrzu ulokowano fontannę, która otaczała basen, tworząc wspaniałą przestrzeń do odpoczynku.

Pierwotnie rezydencja po północnej stronie graniczyła z polną drogą, prowadzącą do pobliskich nieruchomości. Wkrótce droga ta została utwardzona i nazwano ją Baedeckerweg (Władysława IV). Przedtem ogrodzenie rezydencji miało charakter drewniany, jednak w 1921 roku zbudowano nowe, kute płoty. Przekształcone ogrodzenie od strony ul. Kościuszki było bardziej reprezentacyjne, natomiast z drugiej – od ul. Władysława IV – wykonano je z siatki i stali, a budowę wzbogacono o dwie bramy: imponującą od frontu oraz gospodarczą po stronie ul. Władysława IV.

Opis rezydencji

Rezydencja wyróżnia się dwukondygnacyjną strukturą oraz podpiwniczeniem, co nadaje jej charakteru oraz funkcjonalności. Na każdym piętrze zlokalizowane jest pięć przestronnych pokoi, które są w pełni wyposażone w niezbędne udogodnienia, takie jak kuchnia, łazienka oraz WC.

Na parterze znajduje się reprezentacyjne mieszkanie, które urzeka swoją elegancją. Ściany tego pomieszczenia zdobią przepiękne draperie, które w połączeniu z malowidłami na sufitach oraz sztukateriami tworzą wyjątkową atmosferę. Ozdobne schody w centralnej części budynku prowadzą bezpośrednio do salonu, usytuowanego od strony wschodniej, natomiast z zachodniej strony dostępne jest wyjście na balkon z widokiem na otaczające tereny.

Po północnej stronie rezydencji znajduje się klatka schodowa, która umożliwia dostęp na pierwsze piętro oraz do innych części budynku. Klatka schodowa sama w sobie jest majestatyczna, bowiem posiada balkon, który dodaje jej świetności.

Ogród przynależny do rezydencji charakteryzuje się geometrycznymi formami, w którym możemy dostrzec prostokątne dywanowe kwietniki oraz starannie utrzymany, nisko strzyżony trawnik w stylu angielskim. W centralnym punkcie ogrodu znajduje się altana, która otoczona jest rododendronami, co dodaje mu uroku i koloru.

Od głównej bramy do schodów prowadzi żwirowa alejka, a po stronie wschodniej rozciąga się owalny trawnik z różnorodnymi krzewami i drzewami iglastymi. W obrębie ogrodu występują również interesujące gatunki roślin, takie jak modrzew japoński, cis pospolity, żywotnik wschodni, a także orzechy włoskie, śliwa lubaszka oraz topola włoska. W północno-wschodniej części ogrodu znajduje się ogródek warzywny, który podkreśla dbałość o przyrodę i harmonię z otoczeniem.

Późniejsze dzieje

Po śmierci Piotrowskiego w 1912 roku, willa przeszła w ręce kolejnych właścicieli. Posiadłość została następnie nabyta przez wiedeńskiego kupca Seroka, który miał interesy z Szwedami. Właściciel postanowił przemianować obiekt na „Szwedzki Dwór”. W 1921 roku nowy nabywca zrealizował budowę ogrodzenia, które przetrwało do dziś, a także stajni, składu paszy i wozowni w południowo-wschodniej części posesji, które zostały zaprojektowane i wykonane przez przedsiębiorstwo Witt & Goldberg. Niemniej jednak obiekty te wkrótce potem zostały rozebrane.

Około 1928 roku willa przeszła w posiadanie rodu Montenffel, a zamieszkała w niej baronowa Sophie von Montenffel-Szöge, z domu Gräfin Rüdiger. W tym okresie nastąpiła przebudowa budynku gospodarczego znajdującego się po wschodniej stronie, gdzie urządzono dwa garaże oraz mieszkanie dla szofera. Właśnie w tym miejscu organizowano elitarne bale, znane w całym Sopocie. Fontanna i basen w altanie były zakrywane deskami, stawiano podium dla orkiestry, co dodawało uroku tym wydarzeniom. Przed wybuchem II wojny światowej, w budynku rezydował duński konsul akredytowany w Gdyni, Lucjan Byczkowski (1934).

Montenffelowie sprzedać willę 29 grudnia 1939 roku Szwedce Helmi Gohlubück-Gösta Kfin, żonie estońskiego konsula, Erika Gohlubücka. Para mieszkała w obiekcie aż do 1944 roku.

Po zakończeniu wojny, willa znalazła się w rękach konsulatu Stanów Zjednoczonych w 1946 roku, a na parterze osiedlił się konsul szwedzki. W 1953 roku, Gohlubückowie sprzedali nieruchomość Stefanowi Grabowskiemu, założycielowi Spółdzielni Marynarzy i Portowców. Ta transakcja wzbudziła duże zainteresowanie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, co doprowadziło do tego, że do pałacu wprowadzili się lokatorzy z pozytywną weryfikacją ideowo-polityczną, podczas gdy rzeczywiści właściciele zostali pozbawieni prawa do zamieszkiwania we własności i zmuszeni do przeniesienia się do budynku gospodarczego na tyłach posesji. Co więcej, Ministerstwo obciążało ich kosztami eksploatacji obiektu. W 1960 roku skończyła się kadencja konsula Szwecji, jednak właściciele nie otrzymali zgody na zajęcie opuszczonych przestrzeni, które przeznaczono na rezydencję konsula brazylijskiego. W tym kontekście również ich obciążono kosztami remontu, a część zieleni wokół pałacu została usunięta, co zmniejszyło teren posesji o 150 m².

Przed tymi wydarzeniami, w willi nakręcono fragmenty filmu fabularnego „Walet pikowy” w reżyserii Tadeusza Chmielewskiego, gdzie można dostrzec oryginalne nasadzenia parku.

Konsul brazylijski Michael Joseph Corbett, wspierając muzykę swojego kraju, założył i finansował zespół Bossa-Nova, w którego skład wchodzili polscy muzycy. Po jego wyjeździe do Azji, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych zrezygnowało z kontrolowania obiektu. Niemniej jednak w 1974 roku powstała spółdzielnia mieszkaniowa, która planowała adaptację willi na budynek wielorodzinny. Spółdzielcy uzyskali wsparcie premiera PRL, Piotra Jaroszewicza. Niedaleko Willa Piotrowskiego, wśród historycznej, zielonej zabudowy Sopotu, wybudowano wieżowiec – pierwszy z planowanego osiedla. Mimo sprzeciwom właścicieli willi, państwo wpłaciło ekwiwalent za wywłaszczoną część nieruchomości. Dzięki protestom społeczności sopockiej oraz organizacji, projekt budowlany został jednak wstrzymany.

Obecnie obiekt znajduje się w rękach prywatnych, a w 2023 roku zmienił swojego właściciela.

---

Oceń: Willa Piotrowskiego w Sopocie

---